Wie A zeg, zeg B. En wie Madeira zegt, zegt wandelen. Het bloemeneiland is erg geschikt voor wandelingen door de mooie bergtoppen, de overdaad aan planten en natuurlijk de makkelijk begaanbare wandelpaden langs de vele levadas. Madeira heeft duizenden kilometers aan wandelpaden. Het aanbod van wandelingen is dus enorm en divers. Wij zetten tien rondwandelingen op een rij die we zelf hebben gelopen en vanuit persoonlijke ervaring kunnen aanraden.
De wandelingen liggen over Madeira verspreid en hebben verschillende moeilijkheidsgraden en lengtes, maar kunnen allemaal met een normale basisconditie gelopen worden. Het zijn rondwandelingen waar het start- en eindpunt gelijk is. Aan elke wandeling is een GPX-file toegevoegd om in te laden in jouw navigatiesysteem.
1. Levada da Ribeira da Janela – Makkelijke levadawandeling in het noordwesten van Madeira
- Afstand: 9,3 kilometer (tot de waterval)
- Stijging/daling: 450 meter
- Moeilijkheidsgraad: makkelijk
De eerste wandeling van dit artikel was voor ons de eerste wandeling die we op Madeira ondernamen. Een perfect begin, want het was een vriendelijke manier om kennis maken met onze eerste levada. Het is een erg toegankelijke levadawandeling, met een goed onderhouden pad en hellingen die niet steiler worden dan ‘vals plat’. De start is alsof je door een park loopt, met veel bloemen, gras en picknickbankjes. Later begin je door het bos te lopen. Wij wandelden door tot we de eerste tunnel tegen kwamen waar we doorheen liepen. Best spannend, want de tunnel is zo’n 600 meter lang en daardoor moet je een behoorlijk eind door het donker glibberen. Verlichting mee dus! Na deze tunnel kom je bij een waterval uit die op het pad valt.
Wij keerden hier om, omdat de rest van het pad gesloten was voor onderhoud. Het schijnt nu weer open te zijn, al lezen we van andere reizigers dat het pad verderop wel wat minder goed toegankelijk is. Als je besluit door te lopen tot het eindpunt zal je nog eens door acht tunnels lopen! Het pad eindigt bij een klein meertje. Deze hele route, waarbij je ook over hetzelfde pad zowel heen als terug loopt, is in totaal zo’n 25 kilometer (reken op ca 7-8 uur lopen).
Bij de start van de wandeling is ruimte om te parkeren. Wij liepen de route vanuit ons mooie vakantiehuisje vlakbij Porto Moniz. De wandeling kan gecombineerd worden met deze mooie kustplaats die bekend staat om zijn natuurlijke zwembaden. Ook ligt het niet ver van de kabelbaan aan de westkust van Madeira.
2. Ribeira da Janela – Fanal – Ribeira da Janela wandeling op Madeira (PR15)
- Afstand kilometer: 12,2 kilometer
- Stijging/daling: 880 meter
- Moeilijkheidsgraad: redelijk zwaar
Dit was misschien wel onze favoriete wandeling die we op Madeira hebben ondernomen. Sprookjesachtig is het woord wat ons het beste bij blijft bij de omgeving waar je doorheen loopt. Je start in het kleine plaatsje Ribeira da Janela aan de noordkust. Rijd naar het Eira da Achada viewpoint waar een aantal parkeerplekken zijn. Na een klein stukje over de autoweg door het dorp, sla je af om richting het dichtbegroeide bos te wandelen. Het eerste stuk houd je uitzicht op de kust, waarna je daarna al snel in het bijna jungle-achtige bos verdwijnt. De eerste 2,5 kilometer loop je op een redelijk vlak wandelpad, waarna je een riviertje passeert. Hier goed opletten, want wij raakten hier van het, niet zo duidelijk aangegeven, pad af om even helemaal verkeerd door een willekeurig stuk bos te lopen.
NA het riviertje begint het serieuzere gedeelte richting het binnenland. In de volgende 2,5 kilometer klim je namelijk van ongeveer 480 meter hoogte naar ruim 1100 meter hoogte! Je merkt hierbij dat het koeler wordt en zelfs in de zomer kan de noordelijke wind soms best guur aanvoelen in het mistrijke woud. De omgeving zal je echter zeker op de been houden, want de bomen worden steeds groter totdat het pad vlakker wordt en je tussen de grootste laurierbomen van het eiland staat! Je passeert hierbij de beroemde Fanal Pond, dat bekend staat om de mysterieuze sfeer door de laurierbomen en koeien die zich in de mist op een weilandje rond een vijvertje ophouden.
Neem de tijd en geniet van de omgeving rond Fanal Pond, waarna je de rondwandeling afsluit met de afdaling terug. Je volgt hierbij de Levada da Ribeira da Janela (dezelfde levada als bij de eerste wandeling, maar een andere zijtak) gestaag naar beneden, waarbij je een aantal keer de autoweg passeert. Het wandelpad (een soort trap) en de levada lopen vrij steil naar beneden en het is op sommige plekken behoorlijk nat en glibberig. Mocht je dit niet fijn vinden, kan je als alternatief de rustige autoweg volgen. Vlak voor aankomst zal je dit in ieder geval doen, om terug te komen bij het beginpunt in Ribeira da Janela.
3. Levada do Risco en levada do 25 fontes wandeling op Madeira (PR6 en PR6.1)
- Afstand: 13 kilometer (vanaf de autoweg)
- Stijging/daling: 340 meter
- Moeilijkheidsgraad: makkelijk
De levada do risco en 25 fontes wandeling is waarschijnlijk de populairste wandeling van Madeira. Waarom? Goed begaanbaar, makkelijk bereikbaar en twee keer een mooie waterval als eindpunt. De start van de wandeling ligt aan een van de belangrijke binnenlandse wegen waar veel parkeerplek is gecreëerd voor alle wandelaars. Vanaf deze parkeerplaats volg je voor ongeveer 2 kilometer een niet zo interessante weg glooiend bergafwaarts tot je bij het restaurantje komt. Dit stuk weg bevat de meeste hoogtemeters van de dag. Je zou ook eventueel een shuttlebus kunnen nemen (€5 voor een retourtje).
Vanaf het restaurant begint het wandelpad, waar de drukte toeneemt en je zeker in het hoogseizoen regelmatig zal moeten wachten tot tegemoetkomende groepen zijn gepasseerd. Na ongeveer 700 meter wandelen kom je bij de splitsing waar het ene pad je naar de risco waterval leidt en de andere de levada do 25 fontes volgt en je uitkomt bij een andere waterval.
De risco waterval is een kwartiertje lopen vanaf de splitsing over een redelijk breed pad. Het is een spectaculaire waterval die zo’n 100 meter naar beneden stort en je al ver van te voren ziet. Je loopt bij deze waterval niet helemaal door tot de voet en het pad eindigt bij een viewpoint waar je de waterval goed kan bekijken.
De 25 fontes waterval is wat verder lopen, een kleine 3 kilometer vanaf de splitsing. Het pad is mooi, met veel begroeiing over de levada, maar ook redelijk smal. Toen wij hier tijdens het hoogseizoen liepen moesten we op de terugweg vaak wachten op passerende groepen, want het is een populaire bestemming voor tourgroepen die met bussen vanuit Funchal aankomen. Het eindpunt is, net als de risco waterval, spectaculair. De waterval is een stuk minder hoog, maar wel veel breder met allemaal losse stroompjes die over de met planten begroeide kliffen naar beneden lopen. Onderaan de waterval is een meertje ontstaan, een populaire plek voor mensen om even een kleine duik in te nemen. Wil je dit ook en hiervan een mooie foto maken, is het aan te raden om in de ochtend te komen. Wij kwamen rond 11:30 uur aan bij de waterval en toen waren er al best veel mensen, maar het leek nog nét voor de aankomst van de grotere tourgroepen te zijn.
Conclusie: voor de fanatieke natuurhiker is de wandeling wellicht te druk (verwacht toeristen op slippers) en te makkelijk , maar als je hier voorbij kijkt is het zeker een relaxte wandeling met twee mooie watervallen.
Geen eigen vervoer en toch liever met een tour? Boek die hier!
4. Makkelijke levada- en kustwandeling nabij Ponta do Pargo op Madeira
- Afstand: 14 kilometer
- Stijging/daling: 600 meter
- Moeilijkheidsgraad: medium
Dit wandelpad in het westen van Madeira is een rondje dat een levada combineert met wandelen met uitzicht op de kust. Startpunt is Ponta do Pargo, een slaperig dorpje waar buiten de viewpoints niet zo veel te beleven valt. De eerste kilometer wandel je Ponta do Pargo uit, waarna je bij een onverharde weg uitkomt. Deze weg loopt gestaag omhoog het bos in, waarbij je ongeveer 160 meter stijgt in 1,5 kilometer. Hier kom je aan bij de levada, waarna het pad redelijk uitvlakt.
De levada volg je voor ongeveer 4 kilometer door een bos die op sommige stukken dunner is dan op de rest van Madeira. Het is daardoor misschien niet de mooiste levada om te volgen, maar een voordeel is wel dat je af en toe goed uitzicht krijgt op de omgeving. Al kronkelend loop je richting het noorden tot het einde van de levada. Hierna volg je de (rustige) autoweg Rua da Capela terug bergafwaarts richting de westkust.
De laatste helft van de wandeling loopt over de klif aan de kust, waarbij drie viewpoints de hoogtepunten zijn. De eerste is bij de Capela de Nossa Senhora da Boa Morte, een klein kerkje met indrukwekkend uitzicht op de Atlantische Oceaan. Het tweede viewpoint is ook over de kliffen en de oceaan, maar is wat minder bijzonder. Het stuk richting het derde viewpoint is een beetje saai omdat je over de autoweg loopt, al is het wel interessant om het leven in de kleine boerendorpjes te zien. Hoogtepunt voor ons was een koe die zijn kop in het hooi stak waardoor het leek alsof het beest een enorm afrokapsel had. De eigenaar van de koe kwam zelfs verontrust haar huisje uit omdat we zo hard om het beest moesten lachen.
Het derde viewpoint geeft je uitzicht over een smalle waterval die zo’n 300 meter naar beneden stort. Een spectaculair uitzicht van dit laatste stukje wandelen. Het allerlaatste stuk loop je terug over de autoweg richting je startpunt in Ponta do Pargo.
5. Watervallenpad Caminho do pinaculo e folhadal wandeling op Madeira (PR17)
- Afstand: 17,9 kilometer
- Stijging/daling: 530 meter
- Moeilijkheidsgraad: zwaar
Een relatief onbekende, maar niet minder spectaculaire, wandeling is de Caminho do pinaculo e folhadal die het PR17 wandelpad volgt. Het is een pittige wandeling door de lengte en de paar steile stukken, maar voor ons een van de hoogtepunten van alle wandelingen op Madeira. De weidse uitzichten op de São Vicente vallei, de spectaculair gelegen levada en de watervallen die je onderweg tegenkomt maken deze wandeling tot een verborgen parel van Madeira.
Startpunt ligt op de kruising tussen bergwegen ER228 en ER110. Omdat vanaf dit punt een uitkijkpunt zit en er meerdere wandelingen starten, is er voldoende parkeerplek en vind je een restaurantje en een toeristenwinkel. De eerste vijf kilometer van de PR17 zijn makkelijk en min of meer vlak, waarbij je twee keer door een lange tunnel loopt: de eerste zo’n 500 meter en de tweede zelfs een kilometer lang! De tunnels zijn recht waardoor je wel steeds licht aan het einde van de tunnel ziet, maar het is aan te raden om toch een lampje mee te nemen. Na elke tunnel wordt je gelukkig beloond met uitzicht op schitterende watervallen, waarvan je er vandaag behoorlijk wat zal zien!
Ongeveer een kilometer na het uitkomen van de tweede tunnel begint het klimwerk. Het pad zal voor de volgende kleine zes kilometer naar boven blijven lopen, met zeker op het begin een steil beklimming. Je volgt af en aan de levada met veel mooie uitzichten op de vallei, de oceaan en soms op de hoogste pieken van Madeira. Dan volgt het hoogste op 1495 meter boven zeeniveau. Op de bergrug wordt je beloond met de spectaculairste uitzichten van de dag.
Na de bergrug start een lichte afdaling, terug de laurierbossen in. Je komt een aantal watervallen tegen die zelfs op het wandelpad vallen! Regenjas mee dus, of genieten van de douche die voor heerlijke verkoeling kan zorgen op zonnige en warme dagen. De laatste drie kilometer loop je terug over de autoweg, waarbij je onderweg nog enkele watervallen zal zien. De weg is erg rustig, maar loopt wel door een aantal onverlichte tunnels waarbij er weinig ruimte is om aan de kant van de weg te staan bij passerend verkeer. Toch nog even oppassen voordat je terug komt bij het startpunt waar je kan genieten van een koud drankje, ijsje of snack.
6. Pico to pico (to pico) wandeling op Madeira (PR1)
- Afstand 11,8 kilometer
- Stijging/daling: 600 meter
- Moeilijkheidsgraad: zwaar
De beroemde pico to pico wandeling leidt je van de derde hoogste bergtop Pico do Areeiro naar de hoogste berg van Madeira: Pico Ruivo – en weer terug. Alhoewel het hoogteverschil tussen de twee pieken maar 33 meter bedraagt, is het toch best een pittige wandeling. Het bijzondere aan de Pico de Areeiro is dat een autoweg tot vlak onder piek loopt. Hier start je de wandeling, waarbij je eerst het cafe, de toeristenwinkel en vele toeristen zal moeten passeren. De wandeling start direct met ongeveer het mooiste gedeelte, waarbij je over een smal pad over de rug van de berg loopt. Vaak is het hier gedeeltelijk bewolkt, waardoor je echt het gevoel krijgt op een smalle rand boven de wolken te balanceren.
Het pad is overal goed begaanbaar, waarbij je tussen de twee pico’s daalt naar zo’n 1500 meter hoogte, om vervolgens weer terug te gaan naar 1864 meter hoogte. Bijna de hele wandeling loop je langs zeer steile kliffen waarbij je na elke bocht weer opnieuw wordt beloond met schitterende uitzichten op de puntige rotsformaties die het hoogste gedeelte van Madeira kenmerken. Op sommige stukken is het erg steil en begeef je je over bijna verticaal lopende trappen. Ook is er geen beschutting, waardoor het op zonnige dagen daardoor een pittige hike kan zijn. Fout lopen is niet aan de orde: onderweg naar de hoogste bergtop kom je maar op één punt een afslag tegen, waar duidelijk is aangegeven waar je heen moet.
Het allerlaatste gedeelte naar de Pico Ruivo is het steilste stuk waarbij je echt je kuiten zal voelen branden. De korte en pittige stukken maken de hike ook zwaar, maar het uitzicht vanaf Pico Ruivo maakt alles goed. Je krijgt een 360 graden panorama over het eiland, waarbij je de andere hoge pieken om je heen ziet en bij helder weer op meerdere plekken de kustlijn ziet liggen en zelfs Porto Santo in de verte kan spotten. Vlak voor (of erna, als je op de terugweg bent) Pico Ruivo ligt een restaurantje waar je wat kouds te drinken of een snack kan krijgen, een mooi punt om even te pauzeren en je voor te bereiden op de terugweg. Terug wandel je over dezelfde weg, maar je zal je zeker niet vervelen en weer allerlei nieuwe uitzichten en rotsformaties ontdekken. Kortom: deze wandeling is een absolute must op Madeira en zeker net zo uniek als de levadawandelingen.
Wil je op tijd naar de top gebracht worden om de zonsopkomst te zien? Overweeg dan om deze transfer te boeken.
7. Makkelijke Vereda do Pico Ruivo wandeling op Madeira (PR1.2)
- Afstand 6 kilometer
- Stijging/daling: 360 meter
- Moeilijkheidsgraad: medium
Deze hike is een alternatief om bij de Pico Ruivo te komen en is een makkelijker pad dan de beroemde pico to pico wandeling die hierboven beschreven staat. De afstand is een stuk korter met minder hoogtemeters en de hele wandeling (heen en terug) kan in ongeveer twee uur worden afgelegd. De wandeling start bij de ruime parkeerplaats aan het einde van de R218-weg, waar je ook een klein cafeetje vindt. In de eerste 2,5 kilometer loop je van 1580 meter hoogte tot 1750 meter hoogte waarna je aankomt bij het restaurant vlak onder de top van Pico Ruivo. In de laatste 500 meter naar de top zal je nog eens 100 hoogtemeters overbruggen, waardoor dit gedeelte toch nog redelijk zwaar wordt. Enige conditie blijft dus zeker vereist om de hoogste top van Madeira te bereiken.
Het pad heeft een wat ander karakter dan bij de pico to pico wandeling: het is breder, overal met stenen aangelegd, kent geen gedeeltes met trappen en loopt ook niet langs de zeer steile kliffen. Vergelijkbaar zijn de mooie uitzichten en het (terechte) gevoel dat je op het dak van het eiland staat. Voor mensen die de hoogste berg van Madeira op een iets toegankelijkere manier willen bezoeken dus een heel mooi alternatief op de pico to pico wandeling! Ook is het een goede optie voor mensen die graag de zonsopkomst willen bekijken vanaf Pico Ruivo doordat je er een stuk sneller bent en over een pad loopt die niet wordt geflankeerd door steile afgronden.
8. Levada do Caldeirão Verde en Caldeirão do Inferno wandeling op Madeira (PR9)
- Afstand: 18 kilometer
- Stijging/daling: 175 meter
- Moeilijkheidsgraad: Medium
Ook deze wandeling behoort tot de top 5 meest gelopen paden van Madeira. De meeste mensen lopen tot het eindpunt Caldeirão Verde. Loop je de 4 kilometer extra heen en weer krijg je nog een aantal mooie uitzichten totdat je bij de waterval Caldeirão do Inferno als eindpunt komt. Deze waterval heeft meerdere plateaus en splitst zich een aantal keer op in verschillende stroompjes, wat het een uniek karakter geeft. De heen- en terugweg gaan over hetzelfde pad dat op sommige punten erg smal is. Neem dus rustig de tijd voor de wandeling omdat je regelmatig zal moeten wachten op tegenliggers. Belangrijkste redenen voor de populariteit van de wandeling zijn de vele watervallen die je onderweg door de groene omgeving tegenkomt en het groene meertje waar veel mensen in de zomermaanden een frisse duik nemen.
De moeilijkheidsgraad zouden wij omschrijven als makkelijk, behalve dat het een flinke afstand is om te overbruggen. Bijna de hele wandeling is min of meer vlak, tot het laatste stuk vlak voor de Caldeirão Verde waar je even nog moet stijgen. Dit zorgt waarschijnlijk voor de populariteit van de route, die ook veel gezinnen, ouderen in tourgroepen en de onvermijdelijke slipperwandelaars aantrekken. Als je echt in volledige rust wil wandelen kan je beter een andere wandeling uit dit artikel kiezen, maar als je het niet erg vindt om de schitterende natuur met wat andere mensen te delen is dit absoluut een aanrader. Want mooi is het. Het heeft veel wat Madeira zo mooi maakt: de levada, de overweldigende plantrijke omgeving, ontelbaar veel watervallen en een aantal tunneltjes waar je gebukt doorheen moet. En dat allemaal op een heel begaanbare en makkelijk te volgen route. Bij het start- en eindpunt zit een (betaalde) parkeerplaats en een klein cafeetjes waar je achteraf even de voetjes omhoog kan doen. Ook kan je er voor kiezen om de wandeling als tour te boeken, om meer van het eiland te weten te komen onder begeleiding van een gids.
9. Het Nonnenpad in de Vallei der Nonnen op Madeira
- Afstand: 8,6 kilometer
- Stijging/daling: 1000 meter
- Moeilijkheidsgraad: zwaar
Deze wandeling leidt je over het Nonnenpad in de Vallei der Nonnen of Nonnenvalei van Madeira. Deze vallei heeft zijn naam te danken aan zijn geschiedenis. In de zestiende en zeventiende eeuw was de vallei een toevluchtsoord voor nonnen die zich schuilhielden voor piraten die regelmatig de kusten teisterden. Het is een onherbergzame plek die volledig omgeven is door bergen, waardoor het een veilige haven was om te schuilen. Beneden in het dal vind je het plaatsje Curral das Freiras waarvandaan de wandeling start. Vanaf daar is het klimmen, klimmen, klimmen tot het schitterende uitzichtpunt Eira do Serrado die subliem uitzicht biedt over de hele vallei.
Het is een goed begaanbare weg en de moeilijkheidsgraad zit dan ook vooral in het grote hoogteverschil dat je moet overbruggen. Loop het pad wel als het helder weer is, anders mis je de mooie uitzichten waar je de wandeling voor onderneemt en kan je beter een levadawandeling doen. De Vallei der Nonnen heeft ook een aantal andere wandelingen, maar dit wordt gezien als een van de meest toegankelijke.
Op de terugweg kan je hetzelfde pad terug nemen. Een andere route die regelmatig wordt aangeraden leidt op de heen- of terugweg over de oude autoweg aan de oostkant van de vallei. Wij volgden deze route, maar achteraf gezien leek dit geen veilig pad om overheen te lopen: het is bezaaid met rotsblokken en de weg is op een aantal punten weggeslagen door aardverschuivingen. Niet een heel fijne ervaring dus.
10. Dragon’s tail wandeling op Madeira (Vereda da Ponta de São Lourenço – PR8)
- Afstand: 7,5 kilometer
- Stijging/daling: 380 meter
- Moeilijkheidsgraad: makkelijk
Aan de noordoostkust van Madeira loopt het eiland uit in een steeds smallere strook de Atlantische Oceaan in. Dit stuk van het eiland wordt de Dragon’s Tail genoemd, vanwege het puntige en stekelige uiterlijk van deze staart. In tegenstelling tot dit woeste imago is de wandeling eigenlijk best beschaafd. Je loopt op en af richting het einde van de staart, waardoor je regelmatig nieuwe uitzichten krijgt over de kliffen van de drakenstaart en de hoge golven die constant hun best doen om dit stukje land weg te slaan. Het pad is goed begaanbaar en grotendeels verhard, waardoor de wandeling goed te doen is. Dit stuk eiland is wel helemaal kaal, dus houd rekening met harde wind en de zon.
Als je bijna op het verste punt bent kom je bij een restaurantje in een soort kleine oase met palmbomen. Vanaf hier kan je omhoog lopen naar een viewpoint dat uitzicht biedt over het gedeelte van de staart waar je niet wandelend kan komen en terugkijkt over het pad waar je zojuist overheen bent gekomen. Dit is het enige stuk waar je echt even moet aanzetten doordat je over zo’n 500 meter afstand ruim honderd meter stijgt. Terug is het oppassen op de niet zo goed onderhouden treden, maar al met al wordt de wandeling nergens echt moeilijk. Vanaf het restaurantje neem je voor een klein gedeelte een andere weg die redelijk snel weer terugkomt op het wandelpad waarover je al heen bent gelopen. Een leuke wandeling die een mooie afwisseling biedt ten opzichte van de bergwandelingen en levadatochten die je op de rest van het eiland vindt.
